هنرستان موسیقی

آموزش موسیقی در ایران به صورت علمی در مدرسۀ دارالفنون در اواخر دورۀ قاجار آغاز شد و ایجاد شعبه‌ای به نام "موزیک نظام" زیر نظر مربیان فرانسوی و فارغ‌التحصیل شدن عده‌ای سبب انتشار موسیقی به صورت علمی گردید. چون قبل از آن به خصوص در زمینۀ موسیقی ملی استادانی به صورت شفاهی آموزش می‌دادند و استفاده از موسیقی اصیل ایرانی در انحصار طبقۀ خاصی بود.

با گذشت زمانی طولانی و حدود سال ۱۳۰۰ شمسی مدرسه‌ای مستقل برای موسیقی زیر نظر وزارت معارف تأسیس شد که به شاگردان غیرنظامی هم موسیقی غربی تدریس می‌شد. اولین رئیس ایرانی در مدرسه فوق سرتیپ غلامرضا مین‌باشیان (سالار معزز) از فارغ‌التحصیلان دارالفنون بود. در این میان برخی از مسئولان به آموزش موسیقی و سازهای غربی معتقد بودند و بعضی چون استاد علینقی وزیری آموزش سازهای ایرانی را ضروری می‌دانستند.

کسانی چون استاد روح الله خالقی که از شاگردان علینقی وزیری بوند، به این فکر افتادند که برای آموزش و گسترش موسیقی ملی مستقلاً مرکز ویژه‌ای بنیاد نهاده شود. ابتدا تأسیس انجمنی به نام موسیقی ملی شکل گرفت که از سال ۱۳۱۳ فعالیت‌های مؤثر خود را داشت. در اساسنامۀ "انجمن موسیقی ملی" تأسیس یک مدرسۀ موسیقی هم پیش‌بینی شده بود که پس از سال‌ها پیگیری‌های مستمر استاد خالقی اساسنامه و آیین نامه‌های اجرایی آن تصویب شد و بلاخره در مهرماه ۱۳۲۸ با ثبت نام حدود ۲۵ هنرآموز در کلاس اول به صورت مختلط (پسر و دختر) رسما شروع به کار کرد.

در ۱۰سال ریاست استاد خالقی، سه دوره فارغ‌التحصیل شدند که یکی از پربارترین و درخشان‌ترین دوران هنرستان بود. اکثر شاگردانی که در آن دوره فارغ‌التحصیل شدند، هنوز هم در موسیقی ملی فعال و تأثیرگذار هستند، مانند انوشیروان روحانی، افلیا پرتو، گلنوش خالقی، جلال ذوالفنون، گیتی وزیری‌تبار، هوشنگ ظریف، محمدظریف و دیگران.

پس از ده سال که تعداد هنرآموزان در دورۀ شش‌سالۀ هنرستان به حدود ۷۰ نفر رسیده بود، اختلاف نظر بین استاد خالقی و وزارتخانۀ متبوع برسر نوع ادارۀ هنرستان و برنامه‌های آموزشی و بسیاری موارد دیگر منجر به استعفای استاد خالقی گردید و سرپرستی هنرستان به معاون هنرستان استاد مهدی مفتاح سپرده شد. پس از گذشت دو سال از سال ۵۰-۱۳۴۰ حضور استاد حسین دهلوی با مدیریت استثنایی و حمایت از موسیقی ملی، جان تازه‌ای به هنرستان بخشیدند و در این ده سال فارغ‌التحصیلانی را چون علی رهبری، حسین علیزاده، سعید ثابت، داریوش طلایی، اردشیر روحانی، اسماعیل تهرانی، اسماعیل واثقی و بسیاری فعالان تأثیرگذار موسیقی ملی به جامعه تحویل دادند.

در چند دهۀ گذشته هنرستان‌ها که به صورت مختلط اداره می‌شد و موسیقی غربی و ایرانی در محیطی مجزا از هم فعالیت می‌کردند، به صورت دو هنرستان موسیقی پسران و موسیقی دختران تقسیم شد و آموزش موسیقی غربی و ایرانی در یک محیط انجام می‌شود که مشکلات خود را دارد و با تعویض سریع مدیران طبعاً زمان سازماندهی و انسجام از دست می‌رود. در حال حاضر دورۀ هنرستان موسیقی ملی در دو مقطع راهنمایی و دبیرستان (هرکدام سه سال) برنامه‌ریزی شده‌است.

دانشکده‌های موسیقی تا مقطع لیسانس و فوق لیسانس در چند رشتۀ موسیقی و دانشگاه هنر در رشتۀ پژوهش موسیقی تا مقطع دکترا فعال هستند. هنرمندانی که از این دو هنرستان و دانشکده‌های مرتبط بیرون می‌آیند به مشاغلی چون آموزش، ضبط موسیقی فیلم و سی دی‌های آزاد، کنسرت در داخل و خارج از ایران - ضبط برنامه‌های رادیو و تلویزیون – پژوهش‌هایی در تاریخ موسیقی و موسیقی‌های بومی و محلی و مذهبی و چاپ آنها، سازسازی و خلاصه تمام مشاغل جنبی می‌پردازند. مشروح فراز و نشیب‌هایی که آموزش علمی موسیقی ملی پشت سر نهاد، در نوشته‌های استاد روح الله خالقی ثبت شده‌است.

 

مطلب از جدید آنلاین